NRW068 sahne arkası 03: bochum schauspielhaus

1970’lerde peter zadek destan yazmış bochum schauspielhaus'ta. 

kurum hala, bir nebze de olsa o yılların rüzgarını üzerinde taşımakta. nrw’nin ve ruhr bölgesinin en kaliteli ve sıradışı yapımlarını hala bochum schauspielhaus’ta izlemek mümkün. ben burada seyrettiğim çoğu oyundan memnun kaldım.

 

bochum schauspielhaus’un da ayda bir sahne arkası turu var. yangın yönetmeliğinden dolayı tura 20 kişiden fazla kabul edilmediğinden dolayı, bilet bulmak çok zor. fiyatı ise komik: 3 avro. iki saat boyunca tiyatronun girip çıkmadığınız yeri kalmıyor ve eskiden gişedar olarak çalışmış olan hanım büyük bir keyifle size tiyatronun tarihinden, sahne arkasından anektodlar anlatıyor, bilgiler veriyor; her yeri, her olayı biliyor..

 

bugünkü tiyatronun yerinde bulunan, 1907 tarihli varieté-theater ikinci dünya savaşında bütünüyle harap olunca, 1951-53’te almanya’nın tiyatro yapıları konusunda en önemli mimarlarından biri olan gerhard graubner buraya yeni bir tiyatro binası tasarlayıp inşa ediyor.  

istanbul atatürk kültür merkezi’nin mimarı hayati tabanlıoğlu da yanılmıyorsam almanya’da graubner’in yanında doktorasını yapmış.

artık söylemeye gerek yok, bu tiyatro binası da kültür varlığı olarak koruma altında; çivisine dokunulmuyor, daha doğrusu, dokunuluyor ancak özgün haline sadık kalınarak.  

örneğin; ileriki yıllarda bir çok yapıda kullanılacak olan lale formundaki lambalar ilk defa bu yapıda kullanılmış. 

 

1965-66’da yine graubner’in tasarımıyla kammerspiele (oda tiyatrosu) yapısı, mevcut binaya ekleniyor.

graubner 1950’li yıllara ait ana binayı “ruhr bölgesinin mücevheri” diye tanımladığı kırmızı tuğlayla kaplarken, 60’lı yıllar eki oda tiyatrosunda cam ve bakır kullanmış. 

kammerspiele boyut olarak daha küçük olduğu gibi, alt kısmı bütünüyle cam-şeffaf tasarlanarak sanki havada duruyormuş hissi yaratılmış; yapının ek olma etkisi daha da hafifletilmiş.

büyük salonun sahneden görüntüsü

 salon ile sahne arasındaki geçiş

yersizlikten yan ve arka sahneler, ana sahne kadar büyük olmadıkları için, ama yine de bir döner sahne istendiği ve ayrıca ana sahnenin üç platform halinde inip çıkması da öngörüldüğü için ve dolayısıyla döner sahnenin olduğu platform arka sahneye sığmadığı için; 20 ton ağırlığındaki bu platform ana sahnenin arka duvarına yapışık şekilde sofitada asılı tasarlanmış, gerektiğinde ana sahnenin mevcut zemini kaldırılıp bu platform yerleştiriliyormuş. bu sistem dünyada bir de moskova tiyatrosunda varmış.

alman tiyatroları sistematiklikleri ile ünlü; örneğin, sahne tasarımı kararlarının prömiyerden dört ay önce bitmiş olması gerekiyormuş. yönetmenler mizansenlerinde öyle kallavi son dakika değişiklikleri yapamıyorlarmış. pina bausch’un neden aykırı ve farklı olduğunu şimdi daha iyi anlıyorum.

sahne arkasında rastladığım bir belge, düzen ve disiplinin bu kadarı da olmaz dedirtti: “wassa schelesnowa” oyununa ait oyuncuların alkışa çıkma sıraları ve nasıl selam verileceği direktifi.

 

tur pazar günü öğleden sonra yapılıyordu ve matine-akşamüstü olmak üzere iki kere oynanan çocuk oyununun arasında gezdik tiyatroyu. bu sırada 16:00 gösterisi için makyajda olan bir oyuncuya da konuk olduk.

 

burası da; büyük tiyatro, oda tiyatrosu ve atölyeler arasındaki avlu. peter zadek döneminde burada oyuncular ve tiyatro çalışanları için müthiş sezon sonu partileri verilirmiş. şimdilerde, daha sakinmiş partiler; zaten etraf konut olduğu için 24:00 oldu mu müziğin sesinin kesilmesi gerekiyormuş.

bochum tiyatrosu da, aalto musik-theater ve istanbul atatürk kültür merkezi gibi binasının içinde marangozhaneden, terzihaneye, ayakkabuı atölyesinden depolara bütün sahne arkası mekanlarını barındırıyor. 

dekor atölyesi

ayakkabı atölyesindeki "antika" makinalar

 terzihanedeki "şapka makinası"