27 Eylül 2017 Çarşamba

21. istanbul tiyatro festivali'nin programına kişisel bir bakış



13-26 kasım 2017 tarihleri arasında iksv tarafından düzenlenecek olan 21. istanbul tiyatro festivali'nin programı açıklandı. ilkbahardaki basın toplantısında söylendiğinden farklı olarak festival 10 yerine 14 gün, 4 yerine 6 yabancı yapım, 10 yerine 13 yerli yapım içeriyor. bunlar, kağıt üzerinde olumlu gelişmeler.
önce iksv'ye bir teşekkür: sezon içinde sanatsal yönü ağır basan yabancı sahne yapımlarının neredeyse hiç turneye gelmediği bir "dünya kenti"nde bu festival sayesinde şehrin tiyatro izleyicilerinin ve tiyatrocularının dünya tiyatrosundan örnekler izleyebilmeleri çok önemli; o yüzden iki fazla yapım iki fazla yapımdır.

şimdiden şunu söyleyebilirim: bu seneki festivalin bizlere tanıtacağı iki önemli isim wajdi mouawad ve angelin preljocaj.

lübnan asıllı kanadalı wajdi mouawad son 10-15 yılın en önemli tiyatro yazar ve yönetmenlerinden biri. mouawad geçen yıl paris'in önemli ödenekli tiyatrolardan la colline - theatre national'in başına getirildi.
sanata meraklı istanbul seyircisi mouawad'ı dennis villeneuve'un 2010 tarihli muhteşem "incendies" (içimdeki yangın) filminden hatırlamalı. film hem iksv istanbul film festivali'nde gösterilmiş hem de daha sonra vizyona girmişti. mouawad bu filmin uyarlandığı oyunun yazarı. "yanık" adıyla ve cem emüler rejisiyle 2011-12 sezonunda istanbul devlet tiyatrosu'nda da sahnelendi bu oyun. ama "yanık"ın esas 2010 yılında hollanda-türkiye etkinlikleri kapsamında rotterdam tiyatrosu (ro theater) tarafından cemal reşit rey konser salonu'nda sahnelendiği bir versiyonu var ki; nefesim kesilerek ve hayranlıkla izlemiştim; wajdi mouawad adını da ilk defa o zaman duymuştum.
[eğer izlenimlerimi merak ederseniz burayı tıklayarak okuyabilirsiniz. blogumda ayrıca mouawad'ın "yanık"ını da içine alan dörtlemesi hakkında kapsamlı bir yazı yazmıştım; belki onu da okumak istersiniz; eğer öyleyse tıklayın.]
mouawad bu yılki festivale kendisinin yazdığı, yönettiği ve tek kişi olarak oynadığı "seuls" oyunuyla geliyor; yani onu komple bir tiyatrocu olarak değerlendirebileceğiz. kesinlikle kaçırılmamalı!

angelin preljocaj ise arnavut asıllı fransız bir koreograf. çok daha ünlü ve aranır olduğu, ve yetkin işler ürettiği yıllarda topluluğuyla ankara'ya turneye gelmişti. preljocaj'ın yolunun istanbul'a düşmesi gecikti ama hiç olmamasından iyi.
zamanında paris opera balesi'ne işler yapmış olan, ilk dönem yapıtları çok daha yenilikçi ve özgür olan preljocaj son yıllarda sanki biraz, yerleşik olmanın verdiği rehavete kapılmış gibi. umalım bu en yeni işi "fresk" bizi havalara çıkarsın; kesinlikle kaçırılmamalı.

bu yılın yabancı konukları arasında çok yakından tanıdığımız iki isim var: terzopoulos ve ostermeier. ikisi de çok büyük iki isim; avrupa tiyatrosunun temel taşlarından. ne mutlu ki iki tiyatrocunun da işlerini defalarca istanbul'da izledik. bu seferkileri de mutlaka izleyeceğiz, kaçar mı! ancak şehrimizde dünya tiyatrosundan çok az örnek izleyebiliyorken, keşke işlerini daha önce seyretmediğimiz başka ustaları tanısaydık diye düşünmeden de edemiyorum. almanca konuşulan ülkelerin tiyatrocularından bu şehrin izleyicisinin ve tiyatrocusunun tanımadığı ama tanıması gereken o kadar çok isim var ki; "bir ostermeier daha" yerine onlardan biri olsaydı keşke. keza terzopoulos yerine avrupa tiyatrosundan çağrılabilecek bir çok isim sayılabilir.

yabancılardan son ikisinden biri çocuk oyunu. uzun yıllar sonra ilk defa geçen festivalde bir çocuk oyunu programa alınmıştı ama topluluk terör korkusuyla istanbul'a gelmekten vazgeçmişti. bu sefer yine bir çocuk oyunu konmuş programa, bence çok yerinde bir karar.
son yabancı yapımın yönetmeni pedro penim'i ise yine geçen festivalde çılgın, eğlenceli ancak biraz çapaklı ve gelişigüzel bir iş olan "zululuzu" ile tanımıştık. penim'e kesinlikle ikinci bir şans verebiliriz.

festivalin yerli yapımlarına gelirsek; bazılarını, sahneleyecek kurum veya topluluklar sezon programlarını açıklarken öğrenmiştik zaten, ama festival için olacaklarını bilmiyorduk. dolayısıyla çoğu pek sürpriz olmadı. hatta moda sahnesi'nin "fırtına"sı, festivalden 1.5 ay önce, yani önümüzdeki hafta sahnelenmeye başlayacak bile; festival programına alınmasının ne anlamı oldu o zaman. "sezon festivali yutacak" derken kast ettiğim buydu. diğer yerli yapımları da hemen festival ertesi izlemeye başlayabileceğiz sanırım; dolayısıyla kısıtlı bütçelerimizi yerliler yerine yabancılara harcamak daha stratejik bir karar olur.
20. ile 21. festival arasındaki en ilginç bağ ise; geçen festivalde istanbul şehir tiyatroları yapımı olarak yöneteceği açıklanan "martı"nın kadrosundan garip bir yönetmelik maddesi gereği çıkartılan serdar biliş'in bu festivalde aynı metni kendi topluluğuyla sahneleyecek olması.

festivalde dansın bir yabancı iki yerli yapıma düşmüş olması geçen edisyonda da yaşanan bir sorundu. demek ki festivalin zamanının kısalması dansı etkilemedi. bunu iyi bir şey mi yoksa kötü mü olarak algılayacağız, bilemedim. şaka bir yana; ileriki yıllarda dans ve performans disiplinlerinin festivalde daha fazla görünür olmasını diliyorum.

festivalin yan etkinlikleri geçen sefer olduğu gibi yine dopdolu; umarım nitelik olarak da öyledir.

yabancı konuklara yerli tiyatronun showcase'ini yapıyor olmak da olumlu; umarım amacına ulaşır. ancak şuna da dikkat çekmek lazım; bu seneki festivalde iksv'nin proje ortaklığı yaptığı hiç bir yerli veya yabancı yapım yok.
bununla bağlantılı olarak bir noktayı daha belirtmek isterim; sadece festival kapsamında sahnelenecek, ne öncesinde ne sonrasında izleme şansımızın olmayacağı "biricik" herhangi bir prodüksiyon da yok (mesela genco erkal'in kadın tiyatrocularla sahnelediği nazım projesi gibi, ya da mahir günşıray'ın lorca gecesi gibi). dolayısıyla yıllar sonra 21. festival deyince aklımızda kalacak olanlar yine yurtdışından gelen konuklar olacak.

toparlarsam; festival ve yan etkinlikler programına genel olarak baktığımda bir dağınıklık gördüğümü söylemeliyim; bir omurgası, etrafında şekillenen bir teması yok gibi. olmak zorunda değil tabii, ancak "toplamaymış gibi duran" bir festival de bizleri ona kolay kolay "bağımlı" yapmayacakmış gibi.

gariplik notu:
programda açıklanmadığı halde festivalin internet sitesine konan "program değişikliği" ibaresiyle öğrendiğimiz üzere "werther!" diye bir oyun da programa alınmış ancak yerini "seuls"e bırakmış. daha programın resmi olarak açıklandığı saatlerde siteye "program değişikliği" diye bir ibare koymak ilginç ve garip tabii. tiyatro festivali'nin sitesini düzenleyen arkadaşların acemiliği sayesinde istanbul'a getirilmek istenip de getirilemeyen yapımlardan birini daha öğrenmiş olduk böylece :)

2 Eylül 2017 Cumartesi

2016-2017 sahne sanatları sezonu

(01 eylül 2016 - 31 ağustos 2017)

tiyatro 
.herzstück. texte am ende müller / tiedemann berliner ensemble ****.5 (09mrt, berlin)
.sen istanbul’dan daha güzelsin mahmutyazıcıoğlu / mahmutyazıcıoğlu bam ****.5 (18ksm)
.HE-GO babür / sertdemir altıdansonratiyatro ****.5 (06mys)
.faust goethe / castorf volksbühne **** (10mrt, berlin)
.hedwig ve angry inch cameron mitchell – trask / arman kazan dairesi **** (31ock)
.troas dimitriadis / kazazou teatr andra **** (03nsn)
.kundakçı gorin / özcan oyun atölyesi ***.5 (14ock)
.yutmak smith / çiçek craft tiyatro ***.5 (22nsn)
.der eingebildete kranke moliere / thalheimer schaubühne ***.5 (11mrt, berlin)
.yen jordan / çalışkur craft tiyatro ***.5 (09nsn)
.aradurak/rawestgeharaf/zwischenhalt metin / heuel şermola performans & fringe ensemble ***.5 (19şbt)
.parçacıklar payne / erkan tiyatro pürtelaş ***.5 (07ksm)
.oyun beckett / tekand studio oyuncuları ***.5 (12mys)
.vanya, sonya, maşa ve spike durang / erten tiyatro pera ***.5 (28ar)a
.istila! khemiri / marçalı b-planı ***.5 (28şbt)
.die physiker dürrenmatt / kreyer deutsches schauspielhaus hamburg ***.5 (20mys, hamburg)
.yılın en iyi kadın oyuncusu mordeniz – türktan kaynak / mordeniz seyyar sahne ***.5 (09ksm)
.mağrur fil ölüleri tabakan / sarıöz semaverkumpanya ***.5 (31mrt)
.şizo şeyks shakespeare - sertdemir / sertdemir altıdansonratiyatro ***.5 (21ock)
.cimri moliere / biçer semaverkumpanya ***.5 (06nsn)
.kozalar ağaoğlu / şamlıoğlu pangar ***.5 (27ara)
.akciğer macmillan / birkiye tiyatro in ***.5 (14ksm)
.the valley of astonishment brook – estienne / brook – estienne theatre des bouffes du nord ***.5 (10ara, paris)
.romeo et juliette shakespeare / ruf comédie française ***.5 (11ara, paris)
.medet madanoğlu / üstüner tiyatro yan etki ***.5 (08ksm)
.di tuwalete de jiyan / metin destar tiyatro ***.5 (05ksm)
.dünyaya gözlerimden bak kittstein / heuel d22 & fringe ensemble ***.5 (28ock)
.iyi şeyler olacak diye düşün norris / salihoğlu dot *** (09mys)
.üç kızkardeş çehov / popovski hayal perdesi *** (23ock)
.lost in language heuel / heuel kumbaracı 50 & fringe ensemble *** (21şbt)
.sevgili arsız ölüm / dirmit tekin – erden – ünal / ünal seyyar sahne *** (30nsn)
.hafızasını kaybeden müzeden bir traktöre mektuplar çetin / demirkol ba- *** (07şbt)
.harikulade bir çiftin badireli ev yaşamı çerçi – dinçol – taşkapılıoğlu / çerçi clout theatre *** (17ock)
.köpeklerin isyan günü ercan / levitas platform *** (20ksm)
.ev’vel zaman uğurlu / uğurlu *** (16ock)
.şatonun altında shakespeare – akkuzu – arsal / dinçol fiziksel tiyatro araştırmaları *** (15mrt)
.othello shakespeare – tandoğan / tandoğan küçük salon *** (07mys)
.pencere hare / uz oyun atölyesi *** (07mrt)
.kabileler raine / marçalı b-planı *** (03ock)
.kel şarkıcı ionescu / göral taşra kabare *** (27nsn)
.limon limon limon limon limon steiner / öner dot *** (09mys)
.ben o istanbul’u çok sevdim yula / yula bakırköy belediye tiyatrosu **.5 (02ara)
.zabel yıldırım – dalyanoğlu / yıldırım – dalyanoğlu bgst **.5 (30mys)
.torun istiyorum jonigk / aydoğan moda sahnesi **.5 (06ksm)
.pera’nın zamanı kadim – yürük – özcan – girit – erzurumlu / erzurumlu kumbaracı 50 ** (26mrt)
.balat monologlar müzesi kılıç – günay – öztürk – sezer – çıkıntoğlu – kurt – oktay / demirel – dönmez – ertanoğlu – karavil – sönmez – doğan – konaç galata perform ** (22ock)
.bir başkadır a. sauter – studler / aydoğan moda sahnesi ** (27nsn)
.romeo ve juliet shakespeare / biliş nilüfer belediye tiyatrosu ** (21ksm)
.yuva korkmaz / şensoy siyah beyaz ve renkli ** (18ock)
.joko’nun doğum günü topor / güler yolcu tiyatro ** (16mys)
.nefesinizi nasıl tutarsınız? harris / daltaban dot ** (11mys)
.yanlışlıklar komedyası shakespeare / supple bakırköy belediye tiyatrosu *.5 (21nsn)
.idipus sofokles – tandoğan / tandoğan küçük salon *.5 (28ock)
.hizmetçiler genet / güneş bakırköy belediye tiyatrosu *.5 (21ara)
.balkon genet / altunkaya mekan artı * (11ksm)
.müfettiş gogol / acar tiyatro lokomotif * (02tem)
.macbeth shakespeare / emin yarar ekip tiyatro * (20ock)

dans 
.arien bausch tanztheater wuppertal ***** (21-22mys, wuppertal)
.trip white horse white horse **** (09mrt, berlin)
.die weise von liebe und tod des cornets christoph rilke keersmaaeker rosas **** (12mrt, berlin)
.yu aksu *** (18mrt)
.tabula rasa bilgen *** (17mys)
.until the lions akram khan akram khan company **.5 (09ara, paris)
.üç mevsim (kambur – pankart için dans – tabula rasa) bora – kıraç – bilgen berika ** (22ekm)
.hek köroğlu mezopotamya dans ** (07hzr)
.mecnun ile leyla dehmen ** (21mrt)
.jizel aslan mdt istanbul ** (10mys)
.fleeting feathers azizaj *.5 (12mrt, berlin)
.a passage to bollywood lobo navhara india dance theatre * (23mys)
.nobody’s land azizaj * (12mrt, berlin)
.diyalog 04 demirel & temel * (30ksm)

opera
.iphigénie en tauride gluck / warlikowski opera national de paris ***** (07ara, paris)
.lucia di lammermoor donizetti / leupold staatsoper hamburg **** (18mys, hamburg)

yeni sirk
.la grenouille avait raison thierrée la compagnie du hanneton ****.5 (10ara, paris)
.varekai champagne cirque du soleil ***.5 (02ekm)
.fuerza bruta james fuerza bruta **.5 (19ksm)
.scotch & soda company 2 * (11mrt, berlin)

şov
.che malambo **** (05mys)

kukla
.dark circus stereoptik ***** (08ara, paris)

mim
.goupil fagart les compagnons de pierre ménard ****.5 (08ara-10:00, paris)
.unterwegs nach umbidu ostertag die schurken ****.5 (20mys-11:00, hamburg)

festivaller 
dünyada bir köşe, 1-12 ekim
.meur (s) terre / how to start and how to end? dridi **** (10ekm)
.under the flesh abou diab **** (04ekm)
.deplacement alzghair ***.5 (06ekm)
.these shoes are made for walking naous ***.5 (01ekm)

19. uluslararası istanbul kukla festivali, 15-30 ekim
.je boite gambarella mala strana company ****.5 (21ekm)
.transit puijk anada puijk company ****.5 (19ekm)
.boyanın müziği baixas ***.5 (25ekm)

atta - çocuklar ve gençler için uluslararası sanat festivali, 18-21 kasım
.papirüs llanso / llanso xirriquiteula teatre ***** (19ksm)
.vagabond cardenas / cardenas triciclo rojo *** (20ksm)

festival d’automne a paris - 45e edition, 7 eylül – 31 aralık
.didvyriu aikste bernard / lupa lithuanian national drama theatre ****.5 (11ara)
.wycinka holzfaellen bernhard / lupa teatr polski – wroclaw ***.5 (08ara)

70th holland festival, international performing arts, 3 – 25 haziran
.the great tamer papaioannou ***** (18hzr)
.887 lepage / lepage ex machina ***** (18hzr)
.nicht sclafen platel les ballets c. de la b. ****.5 (20hzr)
.phobiarama verhoeven  ****.5 (20hzr)
.manifesto rosfeldt **** (19hzr)
.obsession visconti / van hove toneelgroep amsterdam – barbican ***.5 (17hzr)

1 Eylül 2017 Cuma

2016-2017 müzik sezonu

01 eylül 2016 - 31 ağustos 2017

.felix briceno – barış için müzik çocuk orkestrası - barış için müzik gençlik orkestrası *****  (23nsn, zorlu psm)
.schubert: die winterreise christian gerhaher – daniel barenboim ***** (12mrt, pierre boulez saal - berlin)
.matthias goerne – freiburg barok orkestrası ***** (17şbt, işsanat)
.hildur gudnadottir ****.5 (15şbt, akbank sanat)
.radu lupu – cristian macelaru – royal concertgebouw orchestra ****.5 (16hzr, concertgebouw - amsterdam)
.michel camilo & tomatito ****.5 (03mys, zorlu psm)
.gidon kremer – clar-jumi kang – kremerata baltica ****.5 (07nsn, işsanat)
.lubomyr melnyk ****.5 (04ksm, zorlu psm)
.thomas hampson – luca pisaroni – sascha goetzel – borusan istanbul filarmoni orkestrası ****.5 (05ara, lütfi kırdar km)
.nicolas horvath **** (26nsn, akbank sanat)
.vadim gluzman – hannu lintu – ndr elbphilharmonie orchester **** (19mys, elbphilharmonie - hamburg)
.misha maisky – lily maisky **** (09şbt, işsanat)
.simone kermes – vivica genaux – andres gabetta – capella gabetta **** (12ock, işsanat)
.borusan quartet – muhiddin dürrüoğlu **** (30ock, süreyya operası)
.steve reich: shaker loops musicens de l’orchestre national ile-de-france **** (11ara, philharmonie-studio - paris)
.luz casal **** (29nsn, crr ks)
.gonzalo rubalcaba quartet in memory of charlie haden **** (17mrt, işsanat)
.gabriela montero – sascha goetzel – borusan istanbul filarmoni orkestrası **** (23mrt, lütfi kırdar km)
.leyla gencer anısına: güllü şövalye anne schwanewilms – dorottya lang – alfred muff – chen reiss – martin ganter – sascha goetzel – borusan istanbul filarmoni orkestrası **** (30mrt, lütfi kırdar km)
.idil biret – toshiyuki shimada – borusan istanbul filarmoni orkestrası **** (17ksm, lütfi kırdar km)
.natasha atlas ***.5 (24eyl, crr ks)
.fennesz ***.5 (04ksm, zorlu psm)
.leticia moreno – diego matheuz - borusan istanbul filarmoni orkestrası **** (20nsn, lütfi kırdar km)
.emmanuel pahud – trevor pinnock – kammerakademie postdam ***.5 (24ock, işsanat)
.martin kohlstedt ***.5 aksanat 12nsn
.prokofiev: peter und der wolf kammerorchester unter den linden ***.5 (12mrt, philharmonie-kammermusiksaal - berlin)
.joyce didonato – sascha goetzel – borusan istanbul filarmoni orkestrası ***.5 (13ekm, lütfi kırdar km)
.ohé du bateau! david afkham – orchestre national de france ***.5 (13ara, auditorum de la maison de la radio - paris)
.roberto cominati – sascha goetzel - borusan istanbul filarmoni orkestrası *** (15ara, lütfi kırdar km)
.ahmet adnan saygun: yunus emre oratoryosu hande soner ürben – aylin ateş – hüseyin likos – gökhan ürben – serdar yalçın – istanbul devlet opera ve balesi orkestra ve korosu ** (29ekm, süreyya operası)
.ludwig van beethoven: 9. senfoni dilruba akgün – nesrin gönüldağ – bülent külekçi – suat arıkan – cem’i can deliorman – istanbul devlet opera ve balesi orkestra ve korosu * (02şbt, zorlu psm)

26. akbank caz festivali 12-30 ekim
.stefano battaglia ****.5 (14ekm, aksanat)
.amir el saffar & two rivers **** (19ekm, crr ks)
.sokratis sinopoulos quartet *** (13ekm, aksanat)

45. istanbul müzik festivali 29 mayıs – 21 haziran
.matthias goerne, ebene quartet ***** (14hzr, süreyya operası)
.gülistan derya türkan, kayhan kalhor, sokratis sinopoulos ***** (02hzr, galata mevlevihanesi bahçesi)
.hande küden, erkin onay, jano lisboa, efdal altun, christian poltera, dorukhan doruk, fora baltacıgil, gülru ensari **** (08hzr, süreyya operası)
.hüseyin sermet, vassilis varvaresos, juir gilbo, st. petersburg rus oda filarmonisi **** (09hzr, aya irini)
.jean-marc phillips, xavier phillips, françois-ferderic guy ***.5 (13hzr, süreyya operası)
.fazıl say, ola rudner, viyana oda orkestrası ***.5 (21hzr, lütfi kırdar km)
.mikhail rudy ***.5 (31mys, işsanat)
.la staravaganza vincenzo capezzuto, claudio borgianni, ensemble soqquadro italiano, camerata strumentale citta di prato **.5 (05hzr, zorlu psm drama sahnesi)