bahar ayini 100 / 5

müziği stravinski'ye, koreografisi nijinksi'ye, prodüksiyonu diagliyev'e ait olabilir ama "bahar ayini"nin fikir babası nicholas roerich.
roerich ressam ve sahne tasarımcısı olmasının yanısıra, arkeolog ve aynı zamanda, rusya’nın hıristiyanlık öncesi putperest slav kültürüne meraklı bir tarihçi. "bahar ayini"nin librettosu ona ait. 

"bahar ayini"nin altbaşlığı “pagan rusya’dan resimler”. konusu ise hıristiyanlık öncesi rusya’daki putperest slav kabile ritüelleri.
iki bölümden oluşan yapıtın, “l'adoration de la terre” (yeryüzünün tapınışı) başlıklı ilk bölümünde çoşkulu oyunlar ve törenler anlatılırken, “le sacrifice” (kurban) başlıklı ikinci bölüm baharın yeniden gelmesi için tanrılara kurban edilmek üzere kabilenin en yaşlı erkek bilgesi tarafından bakire bir kızın seçilmesini ve seçilen kızın ölümüne ettiği dansı konu edinir.

ballet russes'ün emprezaryosu diagliyev roerich ile stravinski'yi biraraya getiriyor ve roerich stravinski'ye bu konuyu öneriyor.
diagliyev'in siparişi kesinleştikten sonra, yapıtın müzikal ve koreografik yaratım sürecçlerinde de roerich'in önemli rolü var. zira, prova sürecinde pek iyi anlaşamayan nijinski ile stravinski arasında iletişimi sağlayan ve güçlendiren kişi o.

"kadim rusya'nın idolleri", nicholas roerich, 1910

roerich görsel olarak esinlenmesi için nijinski'ye putperest slav kavimlerinin mağara resimlerini, ahşap oyma idölleri ve kendi tablolarını gösteriyor.
nijinski koreografi sürecinin ilk aşamasında çalışmaya başladığı “seçilmiş”in solosu için, beraber çalıştığı dansçı kızkardeşi bronislava nijinska’dan, yaratacağı hareketlerinde özellikle roerich’in “kadim rusya’nın idolleri” adlı tablosunu görselleştirmesini istiyor.

asya steplerindeki slav kabilelere ait ahşap oyma idol

ayrıca, ahşap idollerin üzerine oyulmuş insan figürlerinin baş, kol, bacak ve ayaklarının betimleniş şekli de nijinksi’ye koreografisinin nüvesini oluşturan postürleri ve jestleri yaratmasında en başat esini oluşturuyor. eğrilmiş büğrülmüş bedenleri, içe bakan ayakları ve geriye doğru kırılmış kollarıyla putperest figürler nijinski’nin koreografisinde dizlerin kırılması, başın omuza doğru yana eğilmesi, yüzün profilden gösterilirken omuz duruşunun önden olması ve dirseklerin bedene yapışması gibi postürlere esin kaynağı oluyorlar.

mektuplaşmalardan anlaşıldığı kadarıyla, nijinski koreografiyi kesinleştirmek için roerich'in ona kostüm eskizlerini göndermesini bekliyor. hem kostüm tasarımından esinlenmek için, hem de kostümlerin içinde dansçıların hareket imkanlarını kontrol etmek için. 

eskiz, 1912

bitmiş öneri, 1912 

 

sahne tasarımının son hali, 1913

 

moğolistan'daki meteor taşının fotoğrafı

sahne tasarımı, 1913

1913 tarihli tasarım için yaptığı eskizlerden birinde sahnenin ortasında büyük bir ağaç görülmekte. diagliyev bu ağacı sevmeyip eleştirince roerich ağacı bir kaya ile değiştiriyor. malum; bir çok pagan inanış için ağaç ne kadar önemli bir axis mundi (dünya ekseni) simgesiyse, kaya da aynı anlamı taşıyor.
[axis mundi gökyüzü, yeryüzü ve yeraltı olmak üzere üç tabaka olarak kabul edilen evrende tanrıların gökyüzünden veya yeraltında yeryüzüne indikleri/çıktıları eksen; üç katman arasındaki ilişki bu eksen sayesinde gerçekleşiyor. orta asya inanışlarında şaman bu ekseni kullanarak gökyüzüne çıkan hekim kişi olarak kabul ediliyor.]
roerich kaya tasarımında, o dönemde moğolistan'da altay dağlarının eteklerinde bulunmuş meteor taşlarından biri olan chintamani kayasından esinlenmiş.

sahne tasarımı çizimleri, 1930

roerich 1913 tarihli prömiyer gösterisinin sahne tasarımını yaptığı gibi, 1930 tarihli yine ballet russes yapımı, ancak diagliyev'in, koreografisini bu sefer leonid massine'e emanet ettiği ikinci versiyonun da sahne tasarımına imza atıyor.