berlin izlenimlerimi iki usta aktörden bahsedeceğim bu yazıyla bitiriyorum: martin wuttke ve klaus maria brandauer.martin wuttke, tiyatro ve televizyon ağırlıklı çalıştığından almanya dışında pek tanınmayan bir sanatçı. klaus maria brandauer ise sinemaya biraz meraklı her seyirci tarafından az çok biliniyordur eminim; özellikle istvan szabo’nun “mefisto”, “albay redl” ve “hanussen” filmlerini içeren ünlü üçlemesindeki etkileyici başrollerinden.
iki oyuncuyu önceki yıllarda istanbul'da izleme şansımız oldu. martin wuttke, 1997 yılındaki tiyatro festivali'nde berliner ensemble’ın heiner müller rejisiyle sahnelediği bertold brecht’in “arturo ui’nin önlenebilir yükselişi” oyununda, bir adolf hitler parodisi olan "arturo ui" rolündeki olağanüstü performansıyla seyredenlerin hala belleklerindedir sanırım. (martin wuttke berliner ensemble’da bu rolü 13 ocak 2009 akşamı 366. defa oynayacak. bizzat adolf hitler’i canlandırdığı quentin tarantino’nun “inglourious basterd” filmiyle de haziran 2009’da sinemalarda olacak.)
klaus maria brandauer ise iki sene önce istanbul müzik festivali'ne gelmiş, aya irini’de müzik ile edebiyatın birleştiği ilginç bir projede goethe’nin, heine'nin şiirleri üzerine bestelenen yapıtlarda ve stravinski’nin “askerin öyküsü”de anlatıcı olarak görev almıştı.
sonbahar başında prömiyer yapan ve bir berliner ensemble yapımı olan heinrich von kleist’ın “der zerbrochene krug” (kırık testi) adlı oyununu peter stein sahneye koymuş, klaus maria brandauer başrolde oynuyor.
18. yüzyılda hollanda’nın bir köyünde geçen oyunun sahne tasarımı vermeer’in iç mekan tablolarından birinin canlanmış hali gibi; bu dekor iki saatlik oyun boyunca değişmiyor. peter stein’in minimal, atraksiyondan ve zorlama okumalardan/yorumlardan uzak, oyun metnine ve oyuncunun gücüne dayanan reji anlayışı, berliner ensemble oyuncularının (ve 12 tavuğun) etkileyici performansları sayesinde hakkını buluyor.
“ein lustspiel” (bir eğlencelik) olan oyunda en eğlenen ise belli ki klaus maria brandauer; üçkağıtçı köy yargıcı rolünün ona sağladığı bütün olanaklardan sonuna kadar faydalanarak başarılı oluyor; dışa dönük bir oyunculukla salonu kahkahadan kırıp geçiriyor, alkışı topluyor. aynı, martin wuttke'nin berliner ensemble bünyesinde sahnelediği "one-man-show"undaki performansı gibi.
martin wuttke, george tabori’nin “pffft oder der letzte tango am telefon” (hışşşt ya da telefonda son tango) adlı oyununda hem rejiyi üstlenmiş hem de başrolü. oyun, 2007 kasım’ından beri sahneleniyor.
tabori'nin eseri, woddy allen’ın “tanrı”sını andıran ve 70’li-80’li yıllardaki popüler kültürü oluşturan öğeler üzerinden sistem eleştirisi yapan eğlenceli bir metine sahip. martin wuttke’nin benzersiz tek kişilik performansına, yunan antik oyunlarındaki koroyu andıran bir düzenlemeyle 7 kişilik kadınlar korosu ve bir azrail eşlik ediyor.
oyun berliner ensemble’ın theater am schiffbauerdamm’daki (birebir türkçesi: "gemi inşaat mühendisi rıhtımındaki tiyatro") binasının birinci balkon katındaki fuayeye dahil olan bir salonda sahneleniyor. burası yüksek tavanlı, bir tarafında kısa bir asma katı olan ve dört bir duvarı yaldız çerçeveli büyük boy aynalarla kaplı, ihtişamlı bir mekan. oyunun sahne tasarımı ise çok basit: mekanın ortasına yerleştirilmiş upuzun bir masa ve etrafındaki seyirci koltuklarından oluşuyor. bir saatlik oyun, bu masanın üzerinde ve etrafında, seyircilerin içinde oynanıyor.
martin wuttke “şeytan tüyü olan” aktörlerden, hele de dokunabileceğiniz kadar yakın mesafede oynarken (aslında “döktürürken” demek daha doğru olur) onun cazibesine kapılmamak mümkün değil. her ne kadar oyun boyunca seyirciyle iletişimini koparmasa bile, o da kendi dayanılmaz cazibesinin farkında ki, durmadan “aynalara oynuyor!”. bu bakımdan; oyunun alt başlığı rahatlıkla “narsist oyuncunun mastürbasyonu” olabilirmiş!
martin wuttke, doğru dürüst sahne donanımına sahip olmayan fuaye mekanını, kendisini hayran hayran seyreden izleyicilerin doldurduğu bir cennete çevirebilme kabiliyetine sahip, oyun icabı kendisinin yolu cehenneme doğru gitse bile!
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder