özbekistan / nukus

özbekistan'ın kuzeybatısında, çölün ortasında bir kent var: nukus. karakalpakistan bölgesinin başkenti. öyle eski bir kent değil. tipik bir 20. yüzyıl rus şehri. sevimsiz mi sevimsiz.

bu şehre 1957 yılında moskova'dan bir adam gelip yerleşiyor. antropolog, arkeolog ve ressam bir adam. igor savitsky.

savitsky erken 20. yüzyıl sovyet avangard sanatına çok değer veren bir sanatçı. sovyet rejimi tarafından hiç tasvip edilmeyen bir dönemin sanatı; nazilerin dejenere sanat olarak kategorize ettikleri ve lanetledikleri sanat gibi bir nevi.

savitsky başlıyor önce özbekistan'daki kentlerden, sonra moskova'dan, st.petersburg'dan o çok sevdiği avangard sanatçıların resimlerini, özgün baskılarını, heykellerini toplamaya..
çoktan ölmüş ressamların akrabalarının, dul eşlerinin bodrumlardan, saklı dolaplardan çıkardıkları eserler bunlar..

savistky 1966 yılında nukus'da sovyet devletinin parasıyla bir müze kuruyor: karakalpakistan modern sanat müzesi; ve sovyet rejiminin parasıyla müzeye eserler almaya devam ediyor.
moskova'dakiler tabii ki farkındalar durumun, ama ses etmiyorlar; nukus orta asya çöllerinin ortasında, allahın unuttuğu bir şehir; savitsky'ye dokunmuyorlar; bırakıyorlar toplasın..

savitsky topluyor topluyor ve muhteşem bir koleksiyon oluşturuyor; orta asya'nın göbeğinde, çölün ortasında, kuş uçmaz kervan geçmez nukus'ta.
savitsky o yıllarda bir gün yanındakilere diyor ki: "göreceksiniz bir gün gelecek, paris'ten sırf bu müzeyi ziyaret etmeye insanlar gelecek." kimse inanmıyor tabii; bıyık altından gülmeyi de ihmal etmiyorlar..

savitsky 1984 yılında vefat ediyor.
zaman geçiyor..
geliyoruz 2000'li yıllara.. etnografi ve arkeoloji alanlarındaki 90.000 parçalık muhteşem koleksiyonu bir yana; resim sanatına ait 15.000 adet eseriyle erken 20. yüzyıl sovyet avangard sanatı'nın moskova'dan sonra rusya/asya'daki en büyük ikinci koleksiyonuna sahip karakalpakistan modern sanat müzesinin namı öyle bir yayılıyor ki, o ücra çöl kenti nukus artık yurtdışından özbekistan'a düzenlenen turlarda vazgeçilmez bir durak halini alıyor.

igor savitsky'nin düşü gerçek oluyor..

...

nukus, hiva'dan 190 km. kuzeyde; taksiyle yaklaşık 2.5-3 saatte gidiliyor.
az yol değil; hele de sadece bir müze gezmek için. çünkü nukus'ta görülecek başka hiç bir şey yok!

ama ne müze! insanın çıkası gelmiyor.

bir gün yolunuz özbekistan'a düşerse, nasıl olsa hiva'ya gidersiniz. hazır oralara kadar gitmişken  karakalpakistan modern sanat müzesini gezmeden dönmeyin. pişman olmayacaksınız..

...

aleksandr vasilevich nikolaev (usta mumin)

aleksandr vasilevich nikolaev (usta mumin)

aleksandr vasilevich nikolaev (usta mumin)

aleksandr vasilevich nikolaev (usta mumin)

 a.s. stavrovsky

vladimir lysenko

alexander volkov

alexander volkov

alexander volkov

igor savitsky

ural tansykbaev

 ural tansykbaev

 lyubov popova

 nikolay karakhan

 lev galperin

alexey rybnikov

... 

 igor savitsky