özbekistan / buhara

 

 

 

orta asya'nın en eski camisi, en eski medresesi buhara'da.
buhara bir dönemin uygarlık beşiği; ibn-i sina, firdevsi bu şehirde yetişmişler..
buhara orta asya'nın kutsal şehirlerinden biri; 16. yüzyılda 100 medreseye, 300 camiye evsahipliği etmiş..

buhara günümüzde; özbekistan'ın en turistik şehri. kent merkezinde sanki dün inşa edilmiş gibi restore edilmiş, pırıl gıcır tarihi yapılar; altlarında sıra sıra dükkanlar; her birinde dizi dizi aynı turistik eşyalar.. lokantalarda turistlere ayrı fiyat, yerel halka ayrı fiyat..

şehirleşme açısındansa; buhara özbekistan'ın en batılı anlamda korunmuş ve gelişmiş, en uygar şehri. haritaya baktığınızda tarihi kent merkezinin girift, çıkmaz sokaklı, alengirli dokusuyla korunduğunu, etrafına ise 20. yüzyıldaki gelişmelere paralel olarak modern yerleşmelerin çok ustaca yerleştirildiğini görmek mümkün. buhara'da bir mimarlık fakültesi varmış; yakın zamanda kapanmış. buhara bir mimarlık okulunu hak eden bir şehir.

...

altın pazarı

ark (citadel) / hanlık sarayı

lyabi havuz; buhara'nın kalbi, akşamları turist yerel halk herkesin etrafında toplandığı tarihi havuz

havuzun etrafı geceleri ışıklandırılıyor; kitsch'likte bizim boğaz köprüsünü aratmıyor..

buhara kuklacılarıyla da ünlü

nadir divanbeyi medresesi'nin taçkapısındaki kuşlar

mobilya pazarında küçücük arabalar boylarından büyük eşyayı yükleniyorlar..

camilere ibadete gelen pek yok ama her caminin namaz vakitlerini gösteren saatleri eksik değil.

özbekistan'ın bağımsızlık (müstakillik) bayramı 1 eylül'de kutlanıyor; bu sene 21. kutlandı. her yer afişlerle kaplıydı; halkın ise pek ilgilendiği yoktu. işin garip tarafı kutlamalar her şehirde farklı tarihlerde yapılıyor ve bu tarihlerden hiçbiri 1 eylül değil; örneğin 27 ağustos'ta semerkand'da, 29'unda buhara'da, 31'inde taşkent'de; ve her yıl bu tarihler de değişiyormuş. öyle ki, yerel halk bile oturduğu şehirde kutlamaların o yıl hangi günde yapılacağını bilemiyebiliyormuş; garip..

 artık pek kullanılmayan su/soda/gazoz makinaları. otomatik olduğuna güvenmemek lazım; zamanında her birinin başında birisi beklermiş hizmet etmek için..

...

 

...

buhara'da beni en çok etkileyen şey 100 yıl öncesine kadar şehirde 200 kadar havuzun olduğunu öğrenmem oldu. buharalılar açıkhava havuzlarının etrafında oturur, sohbet eder, yemek yer, içki içer, yıkanırlamış.
aslında bu havuzlar, meydan geleneği olmayan islam'da insanların biraraya geldikleri, sosyalleştikleri, ortaklaşa kullandıkları müthiş kamusal kent mekanları.

su devirdaimi pek yapılmadığından bu havuzlar vebanın da kaynağı olmuşlar; bolşeviklerin ilk yaptığı şey bu havuzları kurutmak olmuş. 

günümüzde buhara'da içi su dolu olarak varolan tek havuz merkezdeki lyabi havuz. ama onun dışında şehrin tarihi dokusunun içinde içi boş da olsa, ve biraz "hayalet boşluklar" olarak işlevsiz dursalar da 3-4 havuz kalmış.
hele bir tanesi sadece konut dokusuyla ve bir köşesinde eyvanlı bir camiyle çevrelenmiş; pek etkileyiciydi.