paris'in guz festivali'ni zeynep oral'in milliyet sanat dergisi'ndeki yazilarindan bilirim; ballandira ballandira anlatirdi.
bu yil 40. yasini kutlayan "festival d'automne a paris" butun bir guz mevsimi suren, sehrin neredeyse butun sahnelerine ve muzelerine yayilan ve butun sanat turlerini kapsayan devasa bir organizasyon.
bir dunya sanat baskenti olarak paris, sahip oldugu bir suru konser salonu, dunyadan farkli tiyatro, dans ve opera topluluklarini agirlayan sayisiz kurumlari, muzeleri ve kultur merkezleri ile zaten yilin her gununu festivale ceviren zenginlikte etkinliklerle doluyken; ozel ve tanimli bir festivale neden gerek duyuldugunu anlamis degilim aslinda. her sene belli bir tema secilse ve onun etrafinda dolasan islerle bir program hazirlansa gene bir mantigi olurdu; oyle de degil.
bu haliyle, sehrin kultur kurumlarinin mevcut programlarindan cimbizla secilmis -ancak aralarinda herhangi bir baglanti bulunmayan- etkinlikler silsilesi "paris'te guz festivali".
15 eylul'de baslamis olmasina ragmen, ekim sonu kasim basi iyice hizini alacak festivalin birinci vitesine denk geldim ben.
kelime anlami sehir tiyatrosu olan, paris'in en prestijli kultur kurumu theatre de la ville aslinda tam bir "dunya tiyatrosu" panoramasi cizer her sene.
programina soyle bir goz atmak yeterli. fiyatlarini gorunceyse kiskanmamak elde degil; dunyanin tiyatrosu -herhalde- dunyada olabilecek en uygun fiyatlarla parislilerin ayaklarina kadar getirilmistir.
bu seneki "paris'te guz festivali"nde dokuz yapim ayni zamanda theater de la ville'in programinda yer aliyor. ben bunlardan "±0"i izleme imkani buldum.
avrupa tiyatro odulu sahibi isvicreli christoph marthaler aslinda ressam ve muzisyen. marthaler gecen yil avignon'da papalar sarayi avlusu'nda sahneledigi "paperlapap" adli yapitiyla hic iyi elestiriler almamis olsa da, son yillarin adi cokca soz edilen avrupali tiyatro yonetmenlerinden biri.
"±0" marthaler'in kendi toplulugu ile birlikte gronland'da bir sure yasayarak urettigi bir is. iki nuuklu sanatci da topluluga dahil olmuslar. oyun agirlikli olarak almanca dilinde; eskimo dili, ingilizce ve fransizca da kullaniliyor.
"±0"in etkileyici baslangic ve kapanis sekanslarinin arasindaki iki saat seyircinin sabrini ciddi sekilde zorluyor. zaten fransiz seyircisinin ucte biri ilk bir saat icinde pes etti. sonuna kadar dayananlari bekleyen son etkileyici olsa da, aradaki iki saati temize cekecek kadar guclu degildi.
aslinda oyunun tiyatral bulus anlaminda en hos fikri acilis sekansiydi: spor salonundan bozma soguk veruhsuz bir mekan, penceresiz, cok yuksek oldugu belli olan catisindan isik geliyor; ne isigin kaynagi ne de mekanin ust siniri gozukuyor. etraftaki ote beriden buranin uzun sureden beri kullanildigi anlasiliyor, birileri burada yasiyor belli ki; bir arastirma merkezi/ussu bile olabilir. sahne isiklari yandiginda ilk one uzaktan uzaktan gelen ayak eseleri duyulmaya baslaniyor, sanki bir suru insan basamaklardan iniyorlarmis gibi. ve yaklasik bes dakika boyunca bu ayak sesleri bazen kuvverlenip bazen yavaslayarak duyulmaya devam ediliyor ta ki kat kat palto; kapson ve berelerinden yuzleri gozleri belli olmayan bir grup insanin mekanin kapilarindan birinden arka arkaya sahneye gelislerine kadar: bir mekanin yerin cok altinda oldugunu tiyatral dille anlatmanin essiz mukemmellikte bir ornegi.
gerisi; gunumuz dunyasinin din, siyaset, toplum, ekolojik cevre, iletisimsizlik, yapaylik uzerinden elestirisi. ancak, bu cok isabetli temalar bicimsel acidan cok yavas ilerleyen, anlamsiz ve birbirleri ile baglantisiz sekanslarla anlatilmaya calisilmis. belki, "sikinti" seyircide bilincli olarak yasatilanmasi amaclanan bir durum (sozkonusu karlarla kapli gronland olunca), ancak sekanslar birbirinden o kadar kopuk ki ne kendi iclerinde tatminkar bir sonuc uretiyorlar ne de butundeki anlama hizmet ediyorlar.
bergen international festival, wiener festwochen, royal danish theatre copenhagen, volksbühne am-rosa-luxemburg-platz, stockholm’s stadsteatern, napoli festival teàtro italia ve théàtre de la ville paris'in ortak yapimi olan "±0" dunyadaki yolculugunun daha basinda; 24 eylul'e kadar, ucuncu duragi paris'te.
olur da bir yerlerde denk gelinirse, hele de zaman kisitliysa, gonul rahatligiyla es gecilebilir...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder