30 Ekim 2015 Cuma

An étude on the primal matter of hu"man"kind



Dimitris Papaioannou had opened Istanbul Theater Festival with “Medea” in 2000, however I could not attend “Medea” at that time. And long after I admiringly watched the opening ceremony of 2004 Olympic Games in Athens, I learnt that it was Papaioannou who designed and staged it.
As a person who watched all opening and closing ceremonies since 1984 Los Angeles Olympics, I can say that 2004 opening ceremony in Athens was the most creative one, followed by 1992 Barcelona ceremony designed by La Fura Dels Baus. Papaioannou's work was a contemporary work of art deriving its inspiration entirely from the past and culture of its territory and which managed to be universal without being folkloric like 1996 Seoul or pop like 2012 London ceremonies.
I continued to follow the works of Papaioannou from the videos he shared on the internet which contained some parts of his works, DVD record of his work called “2” and finally from opening ceremony of 2014 Baku Olympics.
That ceremony also had a brilliant balance and creativity; manifesting the grandeur required by the opening of the Olympics on one hand and showing epic and lyricism at the same time without losing humanity and human scale on the other hand.

I came up with an excellent opportunity while I was thinking that I should somehow watch Papaioannou live: Papaioannou was to stage his work before his second to last work “Primal Matter” in renowned Renaissance theater building Teatro Olimpico upon the invitation of feminist Emma Dante, the enfant terrible of contemporary Italian theater. Trip to Vicenza became a must considering the uniqueness of the venue and Papaioannou factor.
I finally had the chance to watch “Primal Matter-Special Edition” which was staged on 2-3 October 2015 on Saturday night, October, 3.




“Primal Matter” is a work of art which portrays, discusses and questions the relationship between the creator and the created in any sense from religion to art, human relations to medicine. 
Wearing all-black (black shirt, black suit and black shoes), the “creator” of the work, Dimitris Papaioannou, welcomes the audience on the door of the hall, wishes “good evening” and checks the tickets. After everyone is seated, he moves to the stage from the auditorium, turns off the lights of the auditorium by unplugging a plug and then turns on the lights of the stage.
After this starting sequence, we watch various aspects of the tension between the “creator” wearing all-black (Dimitris Papaioannou) and the naked “created” (Michalis Theophanous) for 80 minutes as the artist and his model, sculptor and his sculpture, God and Jesus, Michelangelo and David, doctor and patient being examined/operated on a table, two different people who try to communicate in its simplest form (one the oppressor, the other, the oppressed), doppelganger of each other, human and his alter ego, one and the other.

The essence underlying all these dualities are presented in the sequence in the last 10 minutes of the 80-minute work. We understand only after we watch those 10 minutes that some scattered parts within the previous 70 minutes with a masterful fiction in fact constituted the components of this final sequence, the last image of which right before the lights go out whispers us that the “primal matter” of humankind is sexuality, showing that what guides humans is carnalism, not wisdom.

Papaioannou likes to break up, fragment and later assemble the tools he uses to express his problem (which can be human body or inanimate objects); but this time, he likes to assemble them with other tools (other bodies). The components which are the parts of a whole begin to have a meaning on their own as “distinctive” things when they are separated from the whole; later when they transform into another whole, they gain a different meaning. A meaning we, as the audience, associate with a part, transforms and propagates when the part becomes a component of a different whole. It is also the case for the whole; the meaning of a whole when we first met it is deconstructed, changed and transformed when the whole is broken up.
Papaioannou is constantly playing with the perception of the audience both while performing these fragmentation and assembling and to perform them. When you just get accustomed to a point of view, a situation/whole in a coordinate system, he suddenly turns everything upside down, presenting you a new coordinate system and a new point of view; a brand-new situation/whole.

Papaioannou generally builds his way of playing with the perception of the audience on the techniques of illusion and mystification; he successfully plays with surfaces and depth just like a magician. Papaioannou’s style of arranging stages is frontal, which inevitably means a two-dimensional design world. This preference might have resulted from the fact that he is a painter also or that he is intensively influenced by vase drawings which are the landmarks of antique Greek art. Perhaps, he feels sympathy to the frame stage of stratified Baroque theater that uses masterful illusion techniques, I do not know… 
Although the stages which form the parts of the work are two-dimensional, the general of the work gains depth due to the coordinate/point of view/situation renewals I mentioned above; it becomes three or even four-dimensional. However, this depth seems to be nourished by middle age frescos, Baroque theater and cubism rather than perspective which was developed and turned into a fetish by Renaissance.




Watching “Primal Matter” in Teatro Olimpico which survived until today in its authentic form since its construction in 1580 was especially blissful. Teatro Olimpico is located in Vicenza, where Andrea Palladio, one of the key figures of Renaissance was born and produced his prominent works of art; it has a fixed stage (skene) inspired by antique Greek theater.
The unprecedented three-dimensional décor behind the doors in the stage consisting of antique city streets which was constructed in line with the rules of perspective was designed by Scamozzi who completed the building after the death of Palladio.
Papaioannou adapted his work which he normally limited with a blank wall at the rear surface of the stage to the architecture of the unique theater, making Palladio-Scamozzi’s fixed décor visible thanks to void pattern of a structure which looks like scaffolding. Of course, this décor of antique culture provides an excellent “background” to the work of Papaioannou both physically and ideologically. He associated “Primal Matter” both with the antique culture he is inspired by and with the general creator-created tension in arts. Papaioannou doesn’t confine himself to this; he also makes this unique background functional within the context of his own work by walking and getting lost in the streets of this three-dimensional décor.



In Dimistris Papaioannou’s 2016 calendar, “primal matter” dated 2012 will be staged in Vienne, Lyon and London. On the other hand, his newest work called “Still Life” dated 2014 started a tour this season in a wide geography ranging from Cyprus to Milano, Paris, Stockholm, Chile San Tiago and Bordeaux following its restaging in Athens and Thessaloniki. It will be visiting Portugal-Braga, Brazil-Sao Paulo, Antwerp, Belgrade and Montpellier within the next days. I hope to have a chance to catch “Still Life” in any of these cities

29 Ekim 2015 Perşembe

yunan koreograf papaioannou'dan insan"oğlu"nun "ilksel meselesi"ne dair bir etüd



dimitris papaioannou 2000’de “medea” ile istanbul tiyatro festivali’nin açılışını yapmıştı; “medea”yı izleyememiştim. 2004 atina olimpiyat oyunlarının açılış töreni’ni onun tasarladığını ise, töreni hayranlıkla izledikten çok yıllar sonra öğrendim. 1984 los angeles olimpiyatı’ndan beri kesintisiz bütün açılışları izlemiş biri olarak, la fura dels baus imzalı 1992 barselona töreni ikinci olmak üzere, seyrettiğim en yaratıcı, esinini bütünüyle bulunduğu toprakların geçmişinden ve kültüründen aldığı halde 1996 seoul gibi folklorik veya 2012 londra gibi pop olmadan evrensel olabilen bir çağdaş sanat ürünüydü 2004 atina açılış töreni.
papaioannou’yu, internette kendisinin paylaştığı işlerinden bölümler içeren videolardan, “2” adlı işinin dvd kaydından ve son olarak da 2014 bakü olimpiyatı açılış töreni’nden takip etmeye devam ettim. bu tören de yine, bir yandan bir olimpiyat açılışının gerektirdiği görkemi içerirken, diğer yandan insaniliği ve insan ölçeğini kaybetmeyen; aynı anda hem epik hem lirik olabilen müthiş bir dengeye ve yaratıcılığa sahipti.
papaioannou’yu ne yapıp edip artık canlı takip etmeliyim diye düşünürken karşıma muhteşem bir fırsat çıktı: papaioannou çağdaş italyan tiyatrosunun haşarı çocuğu, feminist emma dante’nin davetiyle rönesans döneminden kalma ünlü tiyatro binası teatro olimpico’da, sondan bir önceki işi “primal matter”ı sahneleyecekti. hem mekânın benzersizliği hem de papaioannou faktörü birleşince vicenza seyahati elzemleşti; 2-3 ekim 2015 tarihlerinde sahnelenen “primal matter - special edition”ı 3 ekim cumartesi akşamı izleme şansına erdim.


“primal matter” dinden sanata, insan ilişkilerinden tıbba her anlamda yaratıcı ile yaratılan arasındaki ilişkiyi ortaya seren, tartışan, sorgulayan bir yapıt.
yapıtın “yaratanı” dimitris papaioannou bütünüyle siyahlar içinde (siyah gömlek, siyah takım elbise ve siyah ayakkabasıyla) seyirciyi salonun kapısında karşılıyor, “iyi akşamlar” diliyor ve bileti kontrolü yapıyor. herkes yerleştikten sonra, oditoryumdan sahneye geçiyor; bir priz ile fişi birbirinden ayırıp oditoryumun ışığını kesiyor, başka bir priz ile bir fişi birleştirip sahnenin ışıklarını yakıyor.

bu başlangıç sekansının ardından 80 dakika boyunca bütünüyle siyah kıyafetli yaratan (dimitris papaioannou) ile çırılçıplak yaratılan (michalis theophanous) arasındaki gerilimin çeşitli veçhelerini izliyoruz; kâh ressam ile modelini, kâh heykeltraş ile heykelini, kâh tanrı ile ademi, kâh tanrı ile isa’yı, kâh michelangelo ile davud’u, kâh doktor ile masanın üzerinde muayene/ameliyat ettiği hasta, kâh en basit haliyle iletişim kurmaya çalışan iki farklı (biri ezen, diğeri ezilen) insanı, kâh birbirinin doppelgaenger’i iki adamı, kâh birey ile alter egosunu, kâh biri ile ötekini seyrediyoruz sahnede.

bütün bu ikiliklerin ve ilişkilerin temelinde yatan öz ise 80 dakikanın son 10 dakikasını oluşturan sekansta sunuluyor bize. o 10 dakikayı izleyince anlıyoruz ki, önceki 70 dakikaya ustaca bir kurguyla serpiştirilmiş olan bazı parçalar aslında bu son sekansın bileşenlerini oluşturuyorlar. ve bu son sekansın ışıklar sönmeden hemen önceki son görüntüsü insan”oğlu”nun “ilksel meselesi”nin cinsellik olduğunu fısıldıyor kulağımıza; insan”oğulları”nı yönetenin akıl değil uçkur olduğunu gösteriyor bize.



papaioannou, derdini anlatmak için kullandığı araçları (bu insan bedeni de olabiliyor, cansız nesneler de) parçalamayı, parçalara ayırmayı seviyor; ve daha sonra tekrar birleştirmeyi, ama bu sefer başka araçlarla (başka bedenlerle) birleştirmeyi.
bir bütünün bileşeni olan parçalar önce, bütünden ayrıldıklarında “farkına varılır” olarak kendi başlarına anlam ifade etmeye başlıyorlar; sonra, diğer bir bütüne dönüştüklerinde farklı bir anlam kazanıyorlar. seyirci olarak bir parçayla özdeşleştirdiğiniz bir anlam, parça başka bir bütünün bileşeni haline gelince dönüşüyor; anlamlar çoğalıyor. aynı durum bütün için de geçerli; bir bütünün onunla ilk karşılaştığınızdaki anlamı, bütün parçalandığında bozuluyor, değişiyor, dönüşüyor.

papaioannou bu parçalama ve yeniden birleştirme işlemlerini hem yaparken hem de yapmak için sürekli seyircinin algısıyla oynuyor; tam bir koordinat sistemine, bir bakış açısına, bir duruma/bütüne alışmışken, bir anda herşeyi altüst edip size yepyeni bir koordinat sistemi, bakış açısı sunuyor; yepyeni bir durum/bütün yaratıyor.
papaioannou seyircinin algısıyla oynama şeklini ise genellikle ilüzyon ve şaşırtma teknikleri üzerine kuruyor oluşuyor; tam bir sihirbaz gibi, başarıyla yüzeylerle ve derinlikle oynuyor.

papaioannou’nun, sahneleri kendi içlerinde düzenleme tarzı ise frontal/cephesel; bu da kaçınılmaz olarak iki boyutlu bir tasarım dünyası demek. bu seçim resim eğitimi almış olmasından da kaynaklanıyor olabilir, antik yunan sanatının temeltaşlarından biri olan vazo resimlerinden yoğun olarak esinleniyor olmasından da. belki de zanaatkârane ilüzyon teknikleri kullanan katmanlı barok tiyatronun çerçeve sahnesine yakınlık duyuyordur, bilemiyorum…
işin parçalarını oluşturan sahneler kendi içlerinde iki boyutlu olsalar da işin bütünü, yukarıda bahsettiğim koordinat/bakış açısı/durum yenilenmeleri sayesinde derinlik kazanıyor, üç hatta dört boyutlu hale geliyor. ancak bu derinlik rönesans’ın geliştirip fetişleştirdiği perspektiften ziyade ortaçağ freskolarından, barok tiyatrodan ve kübizminden besleniyor sanki.




“primal matter”ı, 1580 tarihinde inşa edildiğinden günümüze özgün haliyle ayakta kalabilen teatro olimpico’da izlemek ayrı bir keyifti. rönesans’ın kilit figürlerinden andrea palladio’nun, aynı zamanda doğup büyüdüğü ve önemli ürünlerini verdiği kendi şehri vicenza’daki teatro olimpico antik roma tiyatrosundan esinlenen sabit bir sahneye (skene’ye) sahip. sahnedeki kapıların arkasında, perspektif kurallarına uygun olarak inşa edilmiş antik kent sokaklarından oluşan -ve dünyada başka bir benzeri olmayan- üç boyutlu dekoru ise palladio’nun ölümünden sonra yapıyı tamamlayan scamozzi tasarlamış.

papaioannou, normalde sahnenin arka yüzeyini sağır bir duvarla sınırladığı işini bu eşsiz tiyatronun mimarisine uyarlamış; inşaat iskelesine benzeyen bir strüktürün boşluklu yapısı sayesinde palladio-scamozzi’nin sabit dekorunu görünür kılmış; tabii bu antik kültür kaynaklı dekor papaiaonnou’nun işine hem fiziksel olarak hem de düşünsel anlamda müthiş bir “arkaplan” sağlıyor; “primal matter”ın hem esinlendiği antik kültür ile hem de genel olarak sanattaki yaratan-yaratılan gerilimi ile birebir ilişkileniyor. papaioannou bununla da yetinmiyor, yapıtın bir bölümünde bizzat bu üç boyutlu dekorun sokaklarında yürüyerek ve kaybolarak bu eşsiz arkaplanı kendi yapıtı bağlamında işlevsel hale de getiriyor.



dimitris papaioannou’nun takviminde bu sezon 2012 tarihli “primal matter”ın başka bir gösterimi gözükmüyor, ancak 2014 tarihli “still life” adlı yapıtı başta atina ve selanik’te tekrar sahnelenmesinin yanısıra antwerp’ten sao paulo’ya, paris’ten stockholm’e, belgrad’dan şili-santiago’ya ve milano’ya uzanan geniş bir coğrafyada turneye çıkıyor. denk getirip “still life”ı bir şehirde yakalamak dileğiyle..


25 Ekim 2015 Pazar

ölüm sanat mekân sempozyumu çerçevesinde bir yerleştirme: PİNA'NIN ÂLEMLERİ


spheres of pina 'nın alemleri
an installation inspired by the grave and the works of pina bausch 'un mezarı ve yapıtlarından esinlenen bir yerleştirme

2-6 kasım/november 2015
09:00-18:30 saatleri arasında / between 9am-6.30pm
mimar sinan holü/hall
mimar sinan güzel sanatlar üniversitesi/fine arts university
fındıklı yerleşkesi/campus
istanbul

22 Ekim 2015 Perşembe

ÖLÜM SANAT MEKÂN SEMPOZYUMU 6'NIN MUHTEŞEM PROGRAMI; KAÇIRMAYIN!



ÖLÜM SANAT MEKÂN SEMPOZYUMU VI

2 Kasım Pazartesi
Mimar Sinan Salonu

16:00 – 16:45 Performans 
Sen Balık Değilsin Ki  
Konsept/Uygulama/Performans Mihran Tomasyan                                                                                                                                                                                                                                     


3 Kasım Salı
Sedad Hakkı Eldem Oditoryumu

10:30- 11:00 Açılış

11:00-12:30 Bildiri 
Emre Zeytinoğlu - Atilla Birkiye
Sanatta ve Edebiyatta Ölümün Hazzı ve Ahlak

12:30-13:30 Öğle arası

13:30- 14:40 Belgesel 
Bebekler ve Cinayet Üzerine 
Yönetmen Susan Marks

14:40-15:00 Kahve arası

15:00- 16:00 Belgesel 
Gesualdo- Beş Ses İçin Ölüm 
Yönetmen Werner Herzog                                                                                                                                             

16:00-16:45 Kahve arası

16:45- 18:15 Performans 
Bugün, hiçbir şey…/ Oggi, niente…  
Koreografi ve Performans İlyas Odman


4 Kasım Çarşamba
Sedad Hakkı Eldem Oditoryumu

10:30- 11:00 Bildiri 
Erdem Ceylan  
Ölü Bir Adamın İzini Sürdüm Bir Siperde: Büyük Savaşta Ölümün Topografyası

11.00-12:30 Oratoryo 
Shell Shock
Koreografi Sidi Larbi Cherkaoui
Müzik Nicholas Lens
Söz Nick Cave

12:30-13:30 Öğle arası

13:30- 15:00 Film 
Calexico Ölüm Çiçekleri 
Müzik Calexico  
Yönetmen Danny Vinik                                                                                                                                                                                                                         

15:00-15:15 Kahve arası

15:15-16:45 Alper Maral 
Caz Ölüler Kitabı 
Konferans ve Dinleti


5 Kasım Perşembe
Sedad Hakkı Eldem Oditoryumu

10:30 - 11:30 Bildiri 
Gevher Gökçe Acar 
Ahmatova Requiem: Anna Ahmatova – John Tavener

11:30- 12:35 Belgesel 
Anna Ahmatova Dosyası 
Yönetmen Semyon Aranovich                                                                                                                                             

12:35-13:15 Öğle arası

13: 15- 14:45 Belgesel 
Karşı Requiem 
Yönetmen Doug Shultz                                                                                                                                                                                                                                  

14:45- 15:00 Kahve arası

15:00- 16:00 Belgesel 
Terezin’de Müziğe Sığınmak/ Theresienstadt 
Yönetmen Dorothee Binding - Benedict Mirow                                                                                                                                                                                                                

16:00-16:15 Kahve arası

16:15- 17:45 Renan Koen 
Holokost’u Anma… 
Açıklamalı Konser


6 Kasım Cuma
Sedad Hakkı Eldem Oditoryumu

10:30- 11:00 Bildiri 
Levent Şentürk  
Jan Svankmajer: Kara Grotesk

11:00- 12:30 Film 
Faust 
Yönetmen Jan Svankmajer

12:30-13:30 Öğle arası

13:30-14:45 Amed Gökçen 
Kara Kitap Kara Talih; Ezidiler ve Ezidi Ağıtları

14:45- 15:00 Kahve arası

15:00- 16:00 Belgesel  
Şılfîtazî/Çırılçıplak  
Yönetmen Zekeriya Aydoğan  [Yönetmenin Katılımıyla]

16:00-16:30 Kahve arası

16:30-17:30 Coşkun Karademir 
Kerbelâ Nefesleri 
Söyleşi ve Konser


6 Kasım Cuma
Mimar Sinan Salonu

17:45 – 18:10 Şiir/performans
Hayat Bu Kadar Güzelken
Performans Ayşe Lebriz Berkem 
Mekân Yerleştirme Başak Özdoğan      


                                                                                                        
SERGİ
2-7 Kasım 2015 
Mimar Sinan Salonu      

Alberto Modiano    
Bir Açıkhava Mezartaşı Müzesi: İtalyan Musevi Mezarlığı

Aykan Özener   
Okul                                                                                                                                                   

Başak Özdoğan  
Hayat Bu Kadar Güzelken                                                                                                                    

Kaan Çaydamlı   
Son Kare’den                                                                                                            

Mehmet Kerem Özel    
Pina'nın Âlemleri [2-6 Kasım]                                                                                                                                          

Şahin Domin     
Aşağıdakiler, Hafiflik, Medussa                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               



                                                                                                                               
Sempozyumu düzenleyen ve Küratör Gevher Gökçe Acar      
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fındıklı Kampüsü                                                                                                                                                                

2 Ekim 2015 Cuma

tanztheater wuppertal pina bausch'tan "yeni yapıtlar 2015"




bu sezon uluslararası dans camiasının merakla beklediği akşamlardan biri tanztheater wuppertal pina bausch'un pina bausch'suz gösterileri olsa gerek. bausch öleli altı yıl oldu; ve topluluk nihayet başka koreograflarla çalışmak için zemin hazırladı, cesaret topladı.

yeni yapıtlar için, londra'nın dans mabedi sadler's wells'in genel sanat yönetmeni alistair spalding'in danışmanlığında ilginç isimler seçilmiş. daha önce profesyonel bir topluluğa iş yapmamış ingiliz theo clinkard, arjantinli cecilia bengolea ile fransız françois chaignaud ikilisi ve tim etchells.
dört isim arasında en ünlü ve tanınmış olanı, aynı zamanda seçilenler arasında insanı en şaşırtanı sonuncusu çünkü etchells koreograf değil, topluluğu the forced entertainment ile yıllar boyu kendi tarzını oluşturmuş, tiyatroyu dilin, metnin ve hikayenin kullanımı üzerinden zenginleştiren işleriyle kendi imzasını yaratmış bir tiyatrocu.


clinkard'ın "somewhat still when seen from above" işi 35 dakika, bengolea ile chaignaud'nun "the lighters - dancehall polyphony" işi 40 dakika ve etchells'ın "in terms of time" işi 65 dakika sürdü. toplamda üç saati geçen bir süreye yayılan üç yeni yapıtın her birinde topluluğun onar dansçısı görev aldı. julie anne stanzak, fernando suels mendoza, nazareth panadero, julie shanahan, aida vainieri gibi kıdemli dansçıların yanısıra topluluğa bausch'un vefatından sonra giren oniki genç dansçı (bunlardan altısı bu yaz topluluğa dahil olmuşlar) bu yeni işlerde hünerlerini sergiliyor, tabir caizse kurtlarını döküyorlar. özellikle; ağırlıklı olarak genç dansçılardan oluşan kadrosuyla akşamın ikinci yapıtı "the lighters - dancehall polyphony" enerjisi yüksek, esprili, dinamik ve gösterişli haliyle gerek alman gerek yabancı eleştirmenlerin gerekse de seyircinin en çok beğendiğiydi.




sırayla gidersem;
clinkard'ın "somewhat still when seen from above" adlı yapıtı genç dansçılar ile kıdemlilerin dengeli şekilde dağıldığı bir kadroyla sahneleniyor; hareket tasarımı dansçılarla birlikte ortaya çıkmış.
hiç bir şekilde strüktürü okunamayan, parçaların birbirine gevşekçe bitiştirildiği, anlamı eksik olması bir yana, etkisi de zayıf olan acemi bir işti bana kalırsa.

sahnenin derinliğinin, arka sahnenin en gerisindeki duvara kadar kullanılıyor olması etkiliydi, ancak bu da koreografiden daha çok mekân düzenlemesi ile yaratılan bir etkiydi; farklı boyutlarda üçgen merdivenler sahneye serpiştirilmişti, zaman zaman sahne görevlileri bunların en üst basamaklarına çıkıp buhar makinalarıyla etrafa buhar püskürttüler.

topluluğa geçen yıl katılan türkiye asıllı çağdaş ermiş'in varlığı, hem clinkard'ın dansçılarla işbirliğiyle geliştirdiği belirtilen hareket tasarımında hem de müzik seçiminde fark ediliyordu. selda bağcan "bundan sonra" adlı parçasıyla, çağdaş ermiş de aida vainieri ile yaptığı anadolu'nun bağrından kopmuş folklorik düetle wuppertal operası'nda alaturka bir rüzgar estirdiler.



bengolea ile chaignaud'nun "the lighters - dancehall polyphony"si daha önce de yazdığım gibi gerek enerjisi, gerek ironisiyle akşamın en ilgi gören işiydi.
bengolea daha önceki işlerinde de ağırlıklı olduğu belirtilen dubstep ve jamaica dancefloor tarzını bu sefer tanztheater wuppertal'in genç dansçılarıyla denemiş. chaignaud'un işe katkısı, dansçılara acapella şarkı söyletmek.
sıradışı kostümler içerisinde hepsi özgün birer yaratığa dönüşmüş dansçılar bir sahnede dubstep veya jamaica dancefloor müzikleri eşliğinde ultra elastik, hiper enerjiyle dans ederken, bir sonraki sahnede ellerinde mum ışıkları bir rönesans ezgisini acapella seslendiriyorlar.

"the lighters - dancehall polyphony" akşamın bir önceki işi gibi, bariz bir omurgası olmayan; ancak parçaların diğerine nazaran daha bütünsel ve kendi içlerinde güçlü olduğu bir yapıt. dansçılar işi daha sahiplenmiş gözüküyorlar; yapıt boyunca seyirciden aldıkları bariz olumlu tepkiler onların daha da yükselmelerini sağlıyor.
kıdemlilerden andrey berezin gerek pembe tayt kostümü gerekse de bausch'unkini hiç benzemeyen bir koreografinin altından başarıyla kalkabilmesiyle bir adım öne çıkıyor. üç yıl önce topluluğa genç dansçı alımının ilk örnekleri paul white ile scott jennings ise, sayısız pina bausch yapıtında dans ettikten sonra, sanki nihayet diledikleri dans ortamını bulmuş gibiler.

eğer pina bausch'un sahnesine taban tabana zıt bir atmosfer aranıyorduysa, "the lighters - dancehall polyphony" hedefi onikiden vuruyor.



gelelim akşamın sona saklanan, davetliler arasında en kıdemli, ama koreografi dalında işler üretmeyen tiyatrocusunun, tim etchells'in işine: "in terms of time"a.
bausch'un ardından sahneye konulan ilk işlerin, bence bausch'a selam göndermeleri incelikli, düşünceli ve duyarlı bir davranış olurdu. bunu gerçekleştiren tek kişi etchells. pina bausch'un tiyatrosunu taklit etmeden onun ruhunu devam ettirmek; bunu yaparken de kendinden ödün vermemek, bu ilk "post-pina yeni yapıtlar" akşamında etchells'in başardığı bu.

etchells koreograf olmadığı için, doğal olarak "in terms of time"da hiç dans sahnesi yok; ama bausch'un özellikle 1980'li yılların ilk yarısındaki işlerine hakim olan koyu tiyatral atmosfer ve minimal hareket tasarımları mevcut.
etchells bu atmosferi yakalayabilmek için belki de on kişilik ekibin çoğunu kıdemli bausch dansçılarından seçmiş. on dansçıdan sadece dördü yenilerden; diğerleri arasında fernando suels mendoza, nazareth panadero, julie shanahan gibi en az 25-30 yıldır toplulukta dans eden kıdemliler var.

dansçıların, mavi plastik çöp torbalarıyla havayı yakalayıp sahnenin bir kenarına mavi hava torbalarından bir dağ yaratmaları; sahne önüne dizilip önlerindeki plastik hava kabarcıklarını mikrofon uzatıldığında her biri kendi ritmine, gücüne göre patlatması; bir masa etrafında oturup farklı farklı tonlamalarla birbirlerine "thank you" demeleri, teşekkür etmeleri; çocukça bir neşe ve saflıkla şişirdikleri balonları serbest bıraktıklarında hangisinin en uzağa gideceğinin yarışmasını yapmaları; parmaklarıyla yüz mimiklerini yönetmeleri ve bedenlerinin ölçülerini almaları; tommy mccook'un ska parçası "freedom sounds" eşliğinde ellerindeki yaklaşık 100 plastik bardaktan oluşan kuleleri düşürmemeye çalışarak sahnede hızlıca hareket edip, sonunda ayakları kayarak sahnenin bütününü plastik bardak kaplı hale getirmeleri; onların üzerinde kah ezerek kah ses çıkarmamaya ihtimam ederek dolaşmaları; süpürgelerle onları bir kenara toplamaya çalışıyormuş gibi yapıp sahneyi aslında daha da dağınık hale getirmeleri...
siyahi bir kadının vücudunun her yanına pudra şekeri dökerek yalaması; bir dansçının büyük bir bitkinin arkasına geçip defalarca "beni görebiliyor musunuz?" diye sorması; durmadan oturduğu sandalyeden düşen adamın en sonunda koordinatlarını değiştirip, yerçekimine meydan okuyup duvarı zemin olarak kabul ederek sandalyesinde düşmeden oturması, ama aslında yerde yatıyor olması; bir elinde çakmak yakarken kucağında yangın tüpü taşıyan kadın; kendi yaptığı karton kutunun içinde yitip giden adam...

bunların hepsi tim etchells'in pina bausch'a hommage olarak kabul edilebilecek işini oluşturan parçalar; günümüzde yaşadığımız plastik hayatlarımızda ne kadar yalnız olduğumuzu, teşekkür ederken bile küfreder gibi olduğumuzu, etrafımızdakilerin farkına varmak ve onları doğal halleriyle yaşamak yerine -her anlamda- paketlemek derdinde olduğumuzu sakin bir ironiyle anlatan acı bir iş! "in terms of time" bence akşamın en güçlü, en duyarlı yapıtıydı. geleceğe kalır mı; belki bausch'unkiler yanında değeri hissedilemeyecek, ancak bausch anısına yapılmış en değerli işlerden biri olarak anılacağını umarım..



tanztheater wuppertal pina bausch eylül sonundaki beş "neue stücke 2015" temsili ile 2015-2016 sezonunu açtı. bu üçlü program bu sezon bir daha sahnelenmeyecek; ama umarım bir sonraki sezon dünyayı dolaşmaya başlar..